Keltisch knoopwerk

Het woord Kelt stamt af van het Griekse Keltoi, de naam die de Grieken hadden gegeven aan volkeren die ten noorden van de Alpen leefden. De verschillende stammen leefden over een groot gebied verspreid over Europa. Resten van de Keltische cultuur zijn gevonden Van Turkije tot en met de Britse eilanden.
Zij leefden niet als een georganiseerde natie. Elke stam had zijn eigen gebruiken en manier van leven.
Tot voor kort was er weinig bekend over de cultuur en de kunst van de Kelten, daar zij van origine geen geschreven woord kenden. Veel van de tradities werden mondeling of via symbolen door gegeven.
Het Keltische knoopwerk dateert van 500 voor onze jaartelling. De vroegste voorstellingen bestonden enkel uit vlechtwerk en spiralen. Men neemt aan dat hun geloof het niet toeliet om beeltenissen te maken van het leven, zoals planten dieren en mensen. Onder invloed van het christendom een paar eeuwen later gebeurde dit wel.

Over de betekenis van de vlechtwerken, spiralen en symbolen bestaat veel discussie.
Elke stam zou zo zijn eigen betekenis hebben voor het zelfde symbool. Dit wordt ondersteunt door het feit dat de stammen onderling weinig contact hadden. Ook de tijd en de op dat moment favoriete goden of godinnen hadden invloed op de betekenis.
Sommigen menen zelfs dat het vroegste werk helemaal geen betekenis had en dat het enkel diende als ornament of decoratie. Ook de invloed van het christendom zouden de oorspronkelijke betekenissen kunnen verhullen of er een betekenis aan gegeven kunnen hebben die er van origine niet was.
Hoe dan ook, het maken van Keltisch vlechtwerk is een tijdrovende bezigheid die veel concentratie vergt. Persoonlijk zie ik er ook een vorm van meditatie in zoals de mandala’s van de Boeddhisten.

De meeste symbolen zijn door archeologen geïnterpreteerd. Door de tijd en de context te beschouwen waarin de symbolen zijn verschenen zijn er betekenissen aan verbonden. Het meest karakteristieke van de Keltische kunst is dat er geen begin en geen einde is.
Dit is de reden waarom men aanneemt dat de Kelten het geloof hadden dat er geen begin en geen einde aan het leven is. De variaties van knopen en vlechtwerk zouden aangeven dat al het leven met elkaar is verbonden. Er wordt wel gesuggereerd dat de knopen dienden om kwade geesten tegen te houden, of als talisman werden gebruikt.
De “gouden” regel die wordt gehanteerd is dat driehoekige vormen worden geïnterpreteerd als een drie-eenheid. Spiralen worden gezien als symbool voor de eeuwigheid en vierkante ontwerpen als beschermingsschilden of als representatie van de vier seizoenen of windrichtingen.
Er zijn acht basisknopen geïdentificeerd waaruit de meeste knoopwerken worden opgebouwd. Door ze te herhalen ontstaan er randen of matwerk.




De dieren en menselijke figuren die in latere werken verschenen staan voor de eigenschappen van het dier of het figuur en hoe ze door middel van de knopen zijn verbonden met alles om hen heen.
Ook nu worden er nog nieuwe knopen ontwikkeld en er een betekenis aan gegeven. Dit zie je vooral in de sieradenbranche, waar de Keltische knopen een populaire basis vormen voor nieuwe ontwerpen. Een voorbeeld hiervan is de liefdesknoop die is opgebouwd uit harten.

De Salamon knoop laat een tweedeling zien. Het representeert de dualiteit. Denk aan licht en donker, man en vrouw, goed en kwaad.

De Triqueta is symboliseert de drie eenheid. Voor de Wicca maagd, moeder en wijze vrouw, voor de christenen de vader, de zoon en de heilige geest.

De Schildkoop diende vaak als talisman in vele culturen. Zij wordt gekenmerkt door een vierdeling.

De liefdesknoop. Eigenlijk kan elke knoop die twee paden met elkaar verbind een liefdesknoop genoemd worden.

De Oneindige knoop. Elk ontwerp wat uit een enkel pad bestaat en geen begin of een eind heeft kan worden bestempeld als een oneindige knoop. Er wordt gesuggereerd dat het de oneindigheid van alles representeert maar daar is nooit bewijs voor gevonden.

Het Keltische kruis symboliseert het pad naar de andere werelden en kennis.
De verticale as staat voor de andere werelden, de horizontale as voor de aarde. De cirkel symboliseert de zon als bron van licht en energie. De vroegste ontwerpen hadden gelijke assen die de windrichtingen en de elementen voorstelden. De ontwerpen met een langere verticale as werden ook wel geassocieerd met de levensboom.

De spiralen nemen een aparte plaats in tussen het vlechtwerk. Duidelijk geen knoop maar regelmatig te vinden tussen de verschillende knopen.
De enkele spiraal staat voor de groei en expansie van het innerlijke leven naar hogere spirituele vormen. In Ierland stond zij symbool voor de zon. De dubbele spiraal representeerde de equinoxen. We zien dan ook een links en rechts draaiende spiraal.
De Triskele bestaat uit drie spiralen en wijzen op het telkens weer regenereren en transformeren van het leven.




Vogels symboliseren de vrijheid en als boodschappers. Ze konden vliegen naar de andere werelden en communiceren met de goden.

Paarden werden gezien als beschermers van het land en zorgden er voor dat de mens een veilige tocht door het leven had. Ze stonden symbool voor vruchtbaarheid.

De slang. Doordat dit dier in de aarde leeft werd door de Kelten aangenomen dat het alle kennis en geheimen van de aarde bezat. Doordat de slang met regelmaat zijn huid afwerpt stond zij ook symbool voor de regeneratie.

De stier representeerde bovenaardse krachten. Voor de druïden was het een symbool voor de zon.





Honden werden beschouwd als een bron van genezingskracht en werd vaak gezien in het gezelschap van verschillende godinnen.

Vissen, en speciaal de zalm, symboliseerde wijsheid. De Kelten namen aan dat door zalm te eten zij die wijsheid tot zich konden nemen.

Het hert diende als een belangrijke voedselbron voor de kelten. Het verschijnen van een wit hert was een voorbode dat er veranderingen op komst waren.

De draak stond symbool voor het vuur en de kracht van het land.